Dans le Kerala, état du sud de l'Inde, un groupe de femmes a crée un tollé quand elles sont apparues en public drapées de messages anti-viol. Mais quel message fut transmis par cette manifestation unique en son genre ?

L'Inde est encore sous le coup du viol et du lynchage, le mois dernier, de deux adolescentes Maurya (communément appelés dalit dans de nombreux médias), une caste “basse” de l'Uttar Pradesh, un état du nord. Les terrible images des corps pendus à un arbre ont été largement diffusées, en ligne et ailleurs, augmentant encore l'indignation et la controverse autour de la tragédie.

La famille des deux jeunes cousines assurent que des hommes de la communauté Yadav (qui se situent au-dessus des dalits dans le système des castes indien mais qui sont eux aussi classifiés comme ‘Other Backward Castes’ [Autres Castes Arriérées]) les ont brutalement violées alors qu'elles s'étaient rendues dans un champ, ne disposant pas de toilettes chez elles. Elles ont été ensuite pendues à un arbre et c'est là qu'elles ont été découvertes au matin.

Farah Naqvi, une militante des droits des plus marginalisés travaillant sur les politiques publiques, a écrit une lettre ouverte au journal The Hindu, dans laquelle elle souligne la raison pour laquelle le lynchage est encore pratiqué.

Ces pendaisons font partie d'une sémiotique d'expression publique de pouvoir, de lois raciales tacites imposées par la terreur.

Alors que pour la victime du viol de Delhi, des veillées aux chandelles avaient été organisées et une incroyable vague de sympathie et de protestation avait eu lieu, la plupart des citoyens sont restés étrangement silencieux depuis cette affaire, malgré les multiples cas de viols révélés à travers le pays. Cet évenement aurait peut-être lui aussi été passé sous silence, comme c'est le cas tout le temps quand les victimes sont des villageoises de basse caste. Pourtant, cette fois-ci, certains se sont réveillés quand les photographies ont été diffusées dans les médias (bien que leur diffusion même ait porté à controverse).

L'assourdissant silence a aussi retenti à travers tout le Kerala, forçant les citoyens à s'interroger sur cette absence d'indignation populaire.

Rupesh Kumar, metteur en scène et militant dalit, s'interroge sur le silence des médias et de la société.

എന്തെ, ഇപ്പൊ നിങ്ങളെ മെഴുകുതിരി പീടികകൾ മുഴുവൻ പൂട്ടിപ്പോയാ? എന്തെ ഇപ്പൊ നിങ്ങളെ ഡൽഹിയിലെ തെരുവുകളിൽ ഭൂകമ്പം ഇണ്ടായാ? എന്തെ ഇങ്ങടെ തൊള്ളയിൽ ആരെങ്കിലും കൊഴുക്കട്ട കുത്തിക്കേറ്റിയാ? എന്തെ നിങ്ങളെ കടലാസിന്റെ മുൻ പേജ് പാട്ടത്തിനു കൊടുത്താ?

അല്ലാതെ ഉത്തർ പ്രദേശിൽ ബലാൽസംഗം ചെയ്യപ്പെട്ടത് രണ്ടു ദളിത് പെണ്‍കുട്ടികൾ ആയതു കൊണ്ടല്ല, നിങ്ങൾ നിരത്തിൽ ഇറങ്ങാത്തത്…!

അവനവനു ആവശ്യമുള്ളപ്പോൾ മാത്രം എടുത്തു ഉപയോഗിക്കാവുന്ന അശ്ലീലതായായി മനുഷ്യത്വത്തിനെ മാറ്റാൻ ഇന്ത്യൻ ജാതി വംശീയതക്കല്ലാതെ മറ്റെന്തിനാണ് കഴിയുക?

Les boutiques de bougies sont-elles fermées ? Ou bien y a-t-il eu un tremblement de terre à Delhi ? Quelqu'un qui vous a étranglé ? Vos Unes de journaux ont-elles été réservées pour quelque chose d'autre ? Je suis sûr que ce sont les raisons du silence autour des femmes dalit, tout comme je suis sûr que ce n'est pas parce qu'elles sont dalits. “Seulement quand ca vous arrange”, voilà l'usage odieux du mot humanité.

Furieuses que rien n'ait encore été fait, un groupe de femmes a manifesté dans la ville de Ernakulam, au Kerala, en se revêtant de draps aux couleurs du drapeau indien. C'est le petit groupe de femmes “sthreekoottayma” qui a organisé cet événement.

Les passants ont été choqués de voir des femmes manifester dans un endroit public vêtues de draps qui dévoilaient leurs épaules et leurs jambes. Malheureusement, au lieu de mobiliser un soutien à grande échelle pour le cas des adolescentes, c'est cet acte de protestation unique en son genre qui a attiré l'attention et dont on parle énormément. La police a même arrêté les manifestantes pour attentat à la pudeur.

Thasni Banu, qui a manifesté, s'explique ainsi.

സ്ത്രീ ശരീരം രാഷ്ട്രീയ ആയുധമാക്കുന്നവർക്ക് എതിരെ , സ്വന്തം ശരീരം തന്നെ ആയുധമാക്കിയാണ് ഞങ്ങൾ പ്രതികരിച്ചത്.
ഞങ്ങൾ ഉയർത്തിയ മുദ്രാവാക്യങ്ങളിലേക്കും അതുയര്തിയ രാഷ്ട്രീയ സാഹചര്യങ്ങളിലെക്കും നോട്ടമെത്താതെ , മുദ്രാവാക്യം എഴുതിയ ബാനറിനു പുറത്ത്ഞ വെളിപ്പെട്ട ഞങ്ങളുടെ കാലുകളിലും കഴുത്തിലും മാത്രം നോട്ടം തറപ്പിച്ചവർക്ക്, ഞങ്ങളുടെ നഗ്ന ശരീരമാണ് ഇവിടെ ബലാത്സംഗത്തിന് കാരണമെന്നു അലമുറയിടുന്നവർക്ക്, വീട്ടിൽ കക്കൂസില്ലാത്തത് കൊണ്ട് ഒഴിഞ്ഞ പറമ്പിൽ പോയ സമയത്ത് ബാലോൾ ഭോഗം ചെയ്യപെട്ട, കൊല്ലപെട്ട , തൂക്കിയിടപെട്ട പെണ്‍കുട്ടികളുടെ പേരിൽ നല്ല നമസ്കാരം

Nous avons utilisé nos corps pour protester contre ceux qui utilisent les corps des femmes comme des armes politiques. Mais les gens n'écoutent pas nos protestations et nos slogans, ils ne comprennent pas le climat apolitique qui s'infiltre dans la société, ils sont surtout inquiets de voir nos épaules et nos jambes nues. Nous nous moquons d'eux tous, au nom de ces jeunes filles qui furent violées et lynchées dans l'Uttar Pradesh, de tous ces gens qui pensent encore que les corps féminins sont la raison même du viol.

Quand les insultes des passants sont devenues disproportionnées, et au milieu du tohu bohu sur la morale et la bonne tenue lors d'une manifestation, la chercheuse de Mumbai Da Ly a pris sur elle d'afficher sa solidarité avec les manifestantes en changeant la photo de son profil sur Facebook avec une photo d'elle drappée de la même façon.

Quelques commentaires obscènes ont été reproduit sur une page : les hommes y injurient les femmes qui ont manifesté. A cela, l'informaticienne Anjaneya Sivan répond :

സാച്ചര ഗേരളം , പ്രപുത്ത ഗേരളം

Société cultivée, société intellectuellement active du Kerala

Les remarques montrent que le machisme est fermement ancré dans la société kéralaise, malgré l'éducation et la conscience sociale de ses membres.

Ajithkumar AS, compositeur et militant dalit parle de la nature de la manifestation,

പ്രതീകാത്മക സമരത്തിന്റെ ഒരു പ്രതീകാത്മക അവതരണമായിരുന്നു ദളിത്‌ സ്തീകൽക്കെതിരെയുള്ള ലൈംഗിക അതിക്രമങ്ങൾക്കെതിരെ സ്ത്രീ കൂട്ടായ്മ നടത്തിയ സമരം എന്നാണു ഞാൻ മനസിലാക്കിയത്. മണിപ്പൂരിലെ സ്ത്രീകള് ഉള്പ്പെടെയുള്ള സ്ത്രീകള് നടത്തിയിട്ടുള്ള സമരം പോലെയുള്ള നഗ്നതയെ സമരായുധമാക്കുകയല്ല അവർ ചെയ്തത്. ഒരു ബാനര് കൊണ്ട് മൂടി ആ ഒരു പ്രതീകത്തെ സൃഷ്ട്ടിക്കുകയായിരുന്നു. അവര് സമര സ്ഥലത്തേക്ക് എത്തിയ വസ്ത്രങ്ങളുടെ മുകളിൽ ഒരു പുതപ്പു മൂടിയതോട് കൂടി അവർ ഉള്ളിൽ നഗ്നരാനെന്ന രീതിയിൽ ചിന്തിച്ചു ഞെരിപിരി കൊള്ളുന്ന്വരെ ഓർത്ത്‌ സമരത്തിൽ പങ്കെടുത്തവർ ഉള്ളിൽ ചിരിക്കുനുണ്ടാവാം. പത്രക്കാരുടെ ഒളിഞ്ഞു നോട്ടമാനോഭാവമാണ് കടുപ്പം. ഒരു തുണി കൊണ്ട് മൂടിയ ഉടനെ “ഉടുതുണിയില്ലാ ‘ സമരം എന്ന മട്ടിൽ മജീഷ്യൻ മുതുകാടിനു പോലും സാധിക്കാത്ത രീതിയിൽ സമരക്കാരെ മുഴുവൻ “ഉടുതുണിയില്ലാതവരായി” മനസ്സിൽ കണ്ടത് അത് പോലെ പത്രത്തിൽ എഴുതി വച്ചിരിക്കുന്നു. സമരം ഉന്നയിച്ച രാഷ്ട്രീയം ആ വെപ്രാളത്തിനിടയ്ക്ക് പത്രക്കാർ മറന്നു പോയി.

Les femmes qui manifestaient à Ernakulam représentaient les agressions sexuelles faites aux femmes. A la différence des femmes du Manipur, qui avaient manifesté contre l'armée indienne en utilisant leurs corps nus, ces femmes au Kerala ont symbolisé la manifestation à leur façon. Elles se sont couvertes de draps et ont créé un mythe de la nudité. Elles auraient ri de la foule qui s'imaginait que, en fait, ces femmes étaient nues. Plus que la foule, ce sont les médias qui ont agi comme des voyeurs. Ils ont écrit des gros titres comme “Des femmes nues manifestent” bien que rien de tout ça n'ait été vrai. Les médias ont oublié ce que les manifestantes représentaient.

Les conversations sur ces manifestations ont été sans fin.

Jayarajan Jayarajan C N, qui travaille pour le gouvernement du Kerala, interroge la validité de telles manifestations au Kerala.

എറണാകുളത്ത് സ്ത്രീവേദിക്കാര്‍ നടത്തിയ സമരരൂപത്തിന്റെ പ്രത്യേകത കൊണ്ട് സമരരൂപത്തിനെ കുറിച്ചുള്ള ചര്‍ച്ചയാണ് പിന്നീട് അരങ്ങേറിക്കൊണ്ടിരിക്കുന്നത്. യു.പിയിലെ ബലാല്‍സംഗം അതിനൊരു നിമിത്തം മാത്രമായി ചുരുങ്ങിപ്പോയില്ലേ എന്നൊരു സംശയം.

ഇത്തരത്തില്‍ ഒരു സമരം എറണാകുളത്ത് നടത്തിയാല്‍ എറണാകുളത്തുകാര്‍ സമരക്കാരുടെ ശരീരത്തിലേയക്ക് നോക്കിക്കൊണ്ടിരിക്കുമോ അതോ അവരുടെ മുന്നില്‍ വെച്ചിട്ടുള്ള ഫോട്ടോയില്‍ നോക്കിക്കൊണ്ടിരിക്കുമോ?

സമൂഹത്തില്‍ ഉണ്ടാവുന്ന ഗൗരവകരമായ വിഷയങ്ങള്‍ ജനങ്ങള്‍ക്ക് മുന്നിലേയ്ക്കവതരിപ്പിക്കുമ്പോള്‍ പാലിയ്ക്കേണ്ട ചില മര്യാദകളുണ്ട്.

 A cause de la nature de la manifestation, la discussion a glissé du sujet à la façon de manifester. Ce qui s'est passé dans l'Uttar Pradesh est devenu une simple anecdote. Est-ce ainsi qu'on manifeste? Est-ce que les habitants d'Ernakulam regarderont les femmes, ou bien les photos des deux adolescentes qui ont été violées ? Quand de telles manifestations sont organisées, il devrait y avoir un sorte de code de conduite qui attirera l'attention sur le vrai problème.

Ce sont avant tout les mesures que le gouvernement du Kerala a prises contre les manifestantes qui ont été étranges et choquantes.

T T Sreekumar, qui travaille au MICA (Mudra Institute of Communications Ahmedabad, Institut Mudra de Communication de Ahmedabad) commente les accusations retenues contre ces femmes,

എറണാകുളത്ത് പ്രതീകാത്മകമായി നഗ്നതാ സമരം നടത്തിയ ആക്ടിവിസ്സ്റ്റുകള്‍ക്കെതിരെയുള്ള കേസ്സുകള്‍ അസംബന്ധവും മനുഷ്യാവകാശവിരുദ്ധവുമാണ്. എത്രയും പെട്ടെന്ന് അവ പിന്‍വലിക്കണം. അതുപോലെ ആ സമരം പൊളിക്കാനും പ്രവര്‍ത്തകരെ ആക്രമിക്കാനും തുനിഞ്ഞ ബലാല്‍സംഗാനുകൂലികള്‍ എന്ന് സംശയിക്കേണ്ട ഒരു കൂട്ടo ആളുകളെ എന്തുകൊണ്ട് പോലീസ് തടഞ്ഞില്ല എന്നതിന് ഉത്തരവും വേണം. സാങ്കേതികമായോ രാഷ്ട്രീയമായോ ശരിയല്ലാത്ത നിലപടാണ് ഇക്കാര്യത്തില്‍ പോലീസിന്റെയും സര്‍ക്കാരിന്റെയും. നിയമവിരുദ്ധമായ നഗ്നതാ പ്രദര്‍ശനമോ ഭരണഘടനാ വിരുദ്ധമായ പ്രതിഷേധരൂപങ്ങളോ അവിടെ ഉണ്ടായില്ല. മണിപ്പൂരില്‍ സ്ത്രീകള്‍ക്കെതിരെ നിരന്തരം നടക്കുന്ന പട്ടാള അതിക്രമങ്ങള്‍ക്കെതിരെ സ്ത്രീകള്‍ പൂര്‍ണ നഗ്നരായി മാര്‍ച്ച്‌ ചെയ്തപ്പോള്‍ നഷ്ടപ്പെടാതിരുന്ന മാനമൊന്നും ഭരണകൂടത്തിനോ അതിന്റെ സംവിധാനങ്ങള്‍ക്കോ ഈ സമരം കൊണ്ട് നഷ്ടപ്പെട്ടിട്ടില്ല. ഒരു നിയമവും ലംഘിക്കപ്പെടാത്ത സമാധാനപരവും പ്രതീകാത്മകവും ആയ ഒരു സമരത്തില്‍ പങ്കെടുത്തവരെ നിലനില്‍ക്കാത്ത വകുപ്പുകളില്‍ പെടുത്തി പോലീസ് സ്റ്റെഷനിലേക്കും കോടതികളിലേക്കും വലിച്ചിഴച്ച് ഭയപ്പാട് സൃഷ്ടിക്കാന്‍ ശ്രമിക്കുന്ന സമീപനം അംഗീകരിക്കാനാവില്ല. ഈ കേസ്സ് പിന്‍വലിക്കാന്‍ ഒരു നിമിഷം പോലും വൈകരുത്.

Les accusations retenues contre les femmes qui ont participé à la manifestation pour les adolescentes dalits sont absurdes et inhumaines. Elles devraient être retirées dès que possible. Pourquoi est-ce que la police n'a pas plutôt poursuivi les gens qui étaient en fait en train d'agresser ces femmes manifestant démocratiquement ? Le gouvernement s'est mis dans une position invalide, politiquement et techniquement. Elles n'étaient pas nues en public, ce qui est illégal en Inde, et elles n'ont pas non plus fait quoi que ce soit de non-démocratique. Il n'y eut aucune arrestation quand les femmes du Manipur ont utilisé leurs corps pour protester contre les atrocités militaires du gouverment indien. Et que se passe-t-il maintenant ? Puisque l'épisode entier de l'arrestation est illégal, pourquoi le gouvernement terrorise-t-il la société ? Pourquoi ces femmes sont-elles trainées dans les postes de police et les tribunaux ? On ne peut pas laisser faire ça. Retirez les accusations immédiatement.

Alors que les lois du pays et la société sont contre elles, y a-t-il une lumière au bout du tunnel pour les Indiennes ?